Huidige regelingen en wetten regelen allemaal een onderdeel of aspect van de informatiehuishouding. Het is moeilijk om de samenhang daarin te overzien. Een Algemene informatiewet is een manier om meer samenhang aan te brengen in bestaande wet- en regelgeving op het gebied van informatievoorziening en informatiehuishouding.
In veel wet- en regelgeving zijn aspecten van het omgaan met informatie geregeld. De wetgeving op het desbetreffende beleidsterrein (bijvoorbeeld sociale zekerheid, belastingen, omgeving) regelt welke gegevens verwerkt mogen of moeten worden. Daarnaast is er een aantal generieke informatiewetten en -regelingen die randvoorwaarden en eisen stellen aan de informatiehuishouding wat betreft openbaarheid, bewaartermijnen,
hergebruik, toegankelijkheid, beveiliging en dergelijke. Zoals de basisregistratiewetten, waaronder de Wet basisregistratie personen, Kadasterwet, Wegenverkeerswet en de Handelsregisterwet, en onderstaande wetten:
- Archiefwet 1995
- Wet open overheid
- Wet hergebruik van overheidsinformatie
- Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid
- Algemene verordening gegevensbescherming
- Baseline informatiebeveiliging overheid
Meer samenhang in bestaande wet- en regelgeving
Een manier om het bovenstaande te regelen en meer samenhang te brengen in de bestaande wet- en regelgeving op het gebied van informatievoorziening en informatiehuishouding is een Algemene informatiewet. In deze wet is onder meer aandacht voor:
- rechten van burgers; algemene beginselen van informatieverwerking die de overheid voor burgers moet realiseren;
- de concrete verplichtingen van de overheid, zoals het zo inrichten van de informatiehuishouding dat die optimaal geschikt is voor de uitvoering van hun taken en voor het ondersteunen van burgers;
- duidelijke verantwoordelijkheden en bevoegdheden om gerichter te kunnen sturen op voorzieningen en standaarden voor de informatiehuishouding en op planning en verantwoording over de toepassing daarvan.
Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling de bestaande wetgeving samen te voegen of te vervangen.
Werksoorten centraalstellen middels archetypes
In de praktijk wordt de wet- en regelgeving met betrekking tot informatiehuishouding vaak als te generiek ervaren door overheidsorganisaties. Zij vinden het moeilijk om te bepalen hoe ze daar voor hun eigen werkprocessen invulling aan moeten geven. Dat komt ook doordat het primaire proces van bijvoorbeeld de Inspectie voor Leefomgeving en Transport heel anders is dan het primaire proces van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Daarom willen we toewerken naar een uitwerking van de wettelijke normen naar soorten werkprocessen.
Daarbij stellen we de werksoort centraal en niet de organisatie. Deze werksoorten kunnen we beschouwen als archetypes; het zijn de basale werkprocessen in de overheidsorganisatie. Het kan zo zijn dat in één overheidsorganisatie meerdere werksoorten voorkomen (bijvoorbeeld een gemeente, een rijksinspectie). De zes werksoorten zijn:
- maken van beleid en wetgeving;
- uitvoeren van beleid en wetgeving (waaronder dienstverlening);
- inspectie en handhaving;
- kennisopbouw en -uitwisseling;
- bijhouden van administraties/basisregistraties;
- bedrijfsvoering (PIOFACH: Personeel, Informatievoorziening, Organisatie, Automatisering, Communicatie, Huisvesting).
Per werksoort worden afspraken gemaakt over invulling van wettelijke normen hiervoor, over dubbeling of frictie tussen normen of hiaten daarin. Ook worden afspraken vastgelegd over wat nodig is om de transformatie naar de informatiehuishouding van de toekomst te realiseren. De afspraken worden waar nodig verankerd in wetgeving. Dit kan eventueel via een hoofdstuk in de Algemene informatiewet waarin wijzigingen van andere (informatie)wetten zijn opgenomen.
Multidisciplinaire voorbereiding
Er wordt gestreefd naar een multidisciplinaire voorbereiding van het wetsvoorstel, onder meer door workshops te organiseren met bestuurders, architecten, informatieprofessionals en juristen. Aangesloten wordt bij de architectuurontwikkeling in het kader van het Generiek actieplan Open op Orde, in het kader van de Interbestuurlijke Datastrategie en de ontwikkeling van een houtskoolschets voor de werkplek van de toekomst. Daarmee wordt beoogd om de wetgeving en uitvoering al zo veel mogelijk op elkaar af te stemmen.
Ook wordt het Beleidskompas ingezet bij de uitwerking van het instrumentarium. Dit beleidskomaps is het herziene Integraal Afwegingskader (IAK) voor beleid en regelgeving. Hierbij betrekken we gedurende het proces zoveel mogelijk relevante stakeholders.
Het is ons streven om eind 2023 een conceptwetsvoorstel te kunnen agenderen bij de Ministerraad.
